Człowiek

Odporność na sytuacje trudne

W wychowaniu i kształtowaniu osobowości człowieka waż­nym zagadnieniem jest wyposażenie go w takie cechy psy­chiczne, by był on gotów walczyć z trudnościami. Potrafił znosić własne napięcia psychiczne, a przeszkody i utrud­nienia nie załamywały go, lecz pobudzały do walki. Utarła się powszechna opinia, że nasza współczesna młodzież wy­kazuje niską odporność psychiczną w porównaniu z mło­dzieżą w czasie okupacji. Zahartowana sytuacjami trud­mymi, a czasem wręcz dramatycznymi, wychodziła z nich inie pokonana. Mimo wielu ułatwień w naszym życiu nie jesteśmy w stanie uchronić naszej młodzieży przed przykrymi sytua­cjami, wzbudzającymi psychiczne napięcia, poczucie bez­silności i konflikty często z błahych powodów. Nie ma dwóch ludzi, dla których ta sama sytuacja, byłaby jedna­kowo trudna i zarazem do przezwyciężenia. Zadawano sobie pytanie — czym zatem są sytuacje trud­ne? Uczeni zajmujący się badaniem człowieka i jego za­chowania w różnych sytuacjach życiowych stawiali sobie Jego typu pytania i czynili próby odpowiedzi na nie. Każdy człowiek reaguje inaczej, twierdzili, zatem reak­cja na trudności będzie różna dla każdego z nas. Dla ko­goś ta sama sytuacja może być trudna przez pewien okres czasu, a w miarę jego upływu lub innych okoliczności, bar­dziej lub mniej sprzyjających mu staje się prosta i łatwa. Przykładem tego jest prowadzenie samochodu, nauczenie się długiego wiersza, skomplikowanej obsługi jakiegoś me­chanizmu, który wydaje się bardzo trudny. Po przełama­niu owych trudności prawie wszystko staje się proste i Jatwe, a nawet przyjemne. Bywa także i tak, że to, co łatwe i przyjemne w pew­nych okolicznościach, staje się trudne w innych. Gdy je­steśmy wypoczęci i wyspani, czujemy przypływ energii — wtedy wszystko staje się łatwiejsze do. pokonania. W upał dręczy nas pragnienie i każdy krok odczuwamy jako nie­zwykłe obciążenie. Pokonanie małego pagórka w tych wa­runkach staje się niesłychanie ciężkie, choćbyśmy byli nieźle zaprawieni do górskich wędrówek. Po odpoczynku, zaspokojeniu pragnienia ten sam pagórek wydaje się za­ledwie małym wzniesieniem.Zastanawiano się, jakie cechy powinno się rozwijać w dzieciach, młodzieży w toku ich życia, by wykształcić, mi­mo nie sprzyjających okoliczności, pewne mechanizmy re­gulujące ich zachowanie czy postawy wobec piętrzących się trudności, które muszą pokonać. W literaturze pedago­gicznej brak tego typu publikacji — z wyjątkiem jednej, która ukazała się w 1972 r., do której odsyłam zaintere­sowanych tym tematem1). Stwierdzono, że pewne sytuacje o różnym stopniu trud­ności mają cechy wspólne, które charakteryzują je jako trudne. Postanowiono wykryć te cechy. Wyrazem przeko­nania o istnieniu takich cech jest termin, który ma je oznaczać (tę ogólną cechę trudności). Tym terminem jest stres psychologiczny 1), w odróżnieniu od biologicznego. Termin ten nie ma odpowiednika w słowniku języka polskiego. Mówi się, że człowiek załamany pod wpływem irudności może znaleźć się w sytuacji stresowej. Pojęcie to nawiązuje do stresu jako zjawiska badanego w naukach biologicznych, a specyficzne znaczenie temu pojęciu na­dał prof. Hans Selye2), autor^ monografii poświęconej te­mu zagadnieniu. Każde życie ludzkie jest nieustannie poddane sytuacjom stresowym — twierdzi H. Selye. Poważna choroba lub sil­ny uraz psychiczny, fizyczny (wypadek, uszkodzenie ciała itp.) może wywołać stres. Każda zatem sytuacja życiowa może stać się czynnikiem stresowym. Organizm zaatakowany przez niekorzystny czynnik ze­wnętrzny odpowiada nie tylko reakcją obronną, dotyczącą konkretnego zagrożonego miejsca, ale uogólnioną, przebie­gającą w trzech stadiach. Pierwsze stadium dotyczy reakcji alarmowej, drugie — wzmożonej walki organizmu, a trzecie — wyczerpania naturalnych sił obronnych. Całość mechanizmów obron­nych organizmu uruchamiana jest przez inny mechanizm, określany jako przystosowanie. Czynnik stresowy dzięki temu mechanizmowi można uznać za korzystny i działający pobudzająco na bieg ży­cia. Jest on nieodłącznym jego towarzyszem. Cała tajem­nica, twierdzi H. Selye, szczęścia ludzkiego i zdrowia leży w umiejętnym dostosowaniu się do zmieniających się wa­runków w ciągu całego życia. Człowiek musi podlegać pewnym stresom. One pobudzają jego rozwój, uruchamiają niektóre procesy życiowe. Nabycie odporności psychicznej jest wynikiem z jednej strony przystosowania, z drugiej walki z trudnościami, które dopomagają w przezwycięża­niu tego, co nazywamy nieszczęściem, chorobą, klęską. Człowiek mało odporny łatwo się załamuje, występują u niego objawy wyczerpania i zmęczenia. Podobnie jak w ;adku nadmiernie ochranianego organizmu, który ła-ulega chorobie. Stąd konieczne hartowanie, podda­wanie treningowi — może to zabezpieczyć przed załama­niem. Nadmierna wrażliwość, omijanie trudności, korzy­stanie z ułatwień, ucieczka od przeszkód i trudów, ulega­nie nastrojom nie sprzyjają koniecznemu treningowi w zdobywaniu odporności przeciw stresowi życia. Człowiek współczesny znajduje sposoby na zdobycie odporności psy­chicznej na stresy, nie żyje w izolacji i zdaje sobie sprawę z trudności, jakie są jego udziałem. Musi radzić sobie sam, nie uciekać od nich. Stres jest czynnikiem twórczym.Uczeń, który boi się klasówki, zamiast mobilizacji i lep-iszego przygotowania do stojącego przed nim zadania, łyka tabletkę uspokajającą. Ospały, na pół przytomny i chociaż umiał nieźle, nie znalazł w sobie dość siły woli na poko­nanie tej zwykłej w życiu szkolnym trudności, jaką jest klasówka. W wyniku otrzymuje ocenę niedostateczną. Niektórzy aktorzy mają przekonanie, że w dniu pre­miery tylko wtedy dobrze zagrają, jeśli towarzyszy im Jekka trema. Jej brak uważają za czynnik hamujący i więcej ich to niepokoi, niż jej istnienie. Sytuacje trudne wymagają wytężenia sił do pokonywa­nia ich i to jest twórcze i mobilizujące. Ucieczka od nich "jest dowodem słabości, z którą trzeba podjąć walkę. Sty­kamy się z nimi wszędzie — w szkole, w miejscu pracy. Trudności szkolne, jak i powodzenia, niepowodzenia, ra­dości i smutki są udziałem wszystkich. Są „solą" życia, sensem istnienia. Kłopoty i zmartwienia małe i duże, zagrażające sytuacje stresowe jak ciemna wstęga przewijają się w życiu każ­dego z nas. Przeplatają się jednak z pełnymi radości wy­darzeniami, dniami wewnętrznej pogody, które na szczę­ście łagodzą je lub usuwają w głęboki cień zapomnienia. Styl życia i zainteresowania Życiem wewnętrznym człowieka jak wszystkim w przyro­dzie i świecie rządzą pewne niepisane prawa i reguły. Człowiek im ulega, podporządkowuje się, uznaje, wypra­cowując na ich podstawie swoisty styl bytowania. W pew­nym sensie za ów styl odpowiadają potrzeby i sposób ich easpokajania, zainteresowania, ich rozległość i rozwój. Warsztaty i organizacja imprez urodzinowych Uniwersytet Rozwoju Katowice Sosnowiec

Cytat Dnia!

“
Okres przekwitania

Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiączkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które się dokonują w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jaje­czek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzą tylko w samych jajnikach, dotyczą one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narządów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”