Problemy młodzieży
Erotyka mlodzieży
SÅ‚owo „erotyk a" pochodzi od greckiego erótikos (miÅ‚osny) i oznacza nastrój miÅ‚osny, stan pobudzenia zmysÅ‚owego pod wpÅ‚ywem miÅ‚oÅ›ci. Nastroje erotyczne wystÄ™pujÄ… u czÅ‚owieka ze zmiennym nasileniem w ciÄ…gu caÅ‚ego niemal życia — od pokwi-tania do staroÅ›ci, przybierajÄ…c charakterystyczne dla każdego wieku cechy i zabarwienia, zależne od subiektywnej zdolnoÅ›ci odczuwania i przeżywania miÅ‚oÅ›ci. Nasilenie tych nastrojów wyÂkazuje wyraźnÄ… zależność od wpÅ‚ywów Å›rodowiska i dominujÄ…Âcych w nich stanów emocjonalnych. Wiadomo również, że naÂsilenie erotyki jest w naszym klimacie wiÄ™ksze na wiosnÄ™ i w leÂcie, a sÅ‚absze w chÅ‚odnej porze roku. Zainteresowanie sferÄ… pÅ‚ciowÄ… u maÅ‚ych dzieci nie ma podÅ‚oża erotycznego. Okresem szczególnego nasilenia nastrojów erotyczÂnych jest okres mÅ‚odzieÅ„czy. U dziewczÄ…t nastroje erotyczne budzÄ… siÄ™ na ogół wczeÅ›niej niż u chÅ‚opców. NastÄ™pstwem obuÂdzenia siÄ™ tych nastrojów u obojga pÅ‚ci jest nawiÄ…zywanie symÂpatii mÅ‚odzieÅ„czych, majÄ…cych niekiedy charakter miÅ‚ostek proÂwadzÄ…cych do pierwszych doÅ›wiadczeÅ„ seksualnych. Najczęściej chodzi jedynie o zaspokojenie przemożnej w tym wieku potrzeby sympatii i przebywania z sobÄ…, co wyraża siÄ™ m. in. w tzw. chodzeniu z sobÄ… !. Nastroje erotyczne mÅ‚odzieży znajdujÄ… również swój wyraz we wzmożonej skÅ‚onnoÅ›ci do pisania listów, pamiÄ™tników, robieÂnia notatek i spostrzeżeÅ„ na temat wÅ‚asnych odczuć, doznaÅ„ i przemyÅ›leÅ„. Twórczość literacka w tym wieku jest szczególnie czÄ™stym zjawiskiem. Cechuje jÄ… charakterystyczne poetyckie zabarwienie, przepojona jest czÄ™sto skrajnym pesymizmem lub bardzo podniosÅ‚ym tonem poetycko-filozoficznym. Rzadziej doÂchodzÄ… do gÅ‚osu inne formy wypowiedzi artystycznej, jak plastyka, muzyka, aktorstwo. Zainteresowanie pÅ‚ciÄ… przeciwnÄ…, w którym można już doÂszukać siÄ™ pewnych elementów erotyki, budzi siÄ™ przeważnie w wieku 12 — 13 lat. Pierwsza faza tego przebudzenia daje znać o sobie w sposób dość niezwykÅ‚y: harmonijne dotÄ…d stosunki miÄ™dzy chÅ‚opcami i dziewczÄ™tami zaczynajÄ… siÄ™ nagle psuć. Obie strony zaczynajÄ… okazywać sobie demonstracyjnie lekceważenie, a nawet zachowywać siÄ™ agresywnie. Ta chęć maskowania poÂciÄ…gu do towarzystwa pÅ‚ci przeciwnej zaznacza siÄ™ na ogół wyraźniej u dziewczÄ…t. U nich też częściej można siÄ™ spoÂtkać w tym okresie z objawami agresywnoÅ›ci w stosunku do równieÅ›ników, z chÄ™ciÄ… dokuczenia im (tzw. okres chÅ‚opiÄ™-ctwa u dziewczÄ…t). Wzajemne dokuczanie sobie jest przeplatane jednak okazy- v/aniem dowodów sympatii, dobroci, koleżeÅ„skiego przywiÄ…zania, gotowoÅ›ci niesienia pofriocy w potrzebie. DziewczÄ™ta coraz bardziej zaczynajÄ… siÄ™ czuć kobietami, chÅ‚oÂpcy zaÅ› mężczyznami. DziewczÄ™ta coraz wiÄ™cej dbajÄ… o swój wyÂglÄ…d zewnÄ™trzny, pragnÄ… być jak najbardziej powabne i peÅ‚ne wdziÄ™ku. ChÅ‚opcy również starajÄ… siÄ™ pod każdym wzglÄ™dem upodobnić do dorosÅ‚ych mężczyzn — i to zarówno w sensie cech godnych naÅ›ladowania (dbaÅ‚ość o wyglÄ…d, czystość, staranna fryzura, stanowczość, odwaga, siÅ‚a, rycerskość wzglÄ™dem sÅ‚abÂszych i potrzebujÄ…cych pomocy), jak i w sensie cech ujemnych lub Å›miesznych (palenie papierosów, picie alkoholu, używanie „brzydkich wyrazów", demonstracyjne okazywanie nonszalancji i manier „wielkoÅ›wiatowych"). ChÅ‚opców cechuje w tym okresie wygórowane przekonanie o swoich zaletach i wartoÅ›ciach oraz wÅ‚asnych możliwoÅ›ciach i nieograniczonych perspektywach. Przekonanie to znajduje wyraz praktyczny w burzliwym i nie liczÄ…cym siÄ™ z realiami życia dążeniu do uzyskania najpeÅ‚niejszej samodzielnoÅ›ci i zrzucenia z siebie wszelkiej kontroli rodziców wychowawców. Fakty te tkwiÄ… najczęściej u podÅ‚oża kolizji pomiÄ™dzy dorosÅ‚ymi i mÅ‚odzieżą. SÅ‚usznie jednak zwraca uwagÄ™ L. WoÅ‚oszynowa: „Kolizja miÄ™dzy samopoczuciem dorastajÄ…cych dzieci a stosunkiem rodziców do nich polega czÄ™sto na tym, że rodzice zapominajÄ… o tym, jacy byli sami w okresie dorastania, oceniajÄ… dzieci z wysokoÅ›ci swoich 40-letnich doÅ›wiadczeÅ„ i zaÂjÄ™ci swoimi sprawami nie odczuwajÄ… i nie zauważajÄ… zmian zaÂchodzÄ…cych w mÅ‚odzieży" Na progu starszego wieku szkolnego (w klasach IX—X) zaÂczyna siÄ™ stabilizacja zasad, na których oparty zostanie poglÄ…d na pÅ‚eć odmiennÄ…. PoglÄ…d utrzyma siÄ™ do ukoÅ„czenia szkoÅ‚y. ZostaÅ‚y już przeważnie nawiÄ…zane osobiste sympatie. Nowe forÂmy koleżeÅ„stwa wyrażajÄ…ce siÄ™ w obustronnym dążeniu do czÄ™Âstego i dÅ‚uższego przebywania ze sobÄ…, do okazywania sobie naÂwzajem nie tylko pomocy, ale i oznak szczególnego wyróżnienia, przyjaźni i troski — odpowiadajÄ… obu stronom. ChÅ‚opcy i dziewÂczÄ™ta rozpoczynajÄ… w swoim Å›rodowisku poszukiwania, które by można nazwać poszukiwaniem interesujÄ…cej osobowoÅ›ci. W tych poszukiwaniach zaangażowane sÄ… czynniki emocjonalne na równi z intelektualnymi. StÄ…d znana skÅ‚onność do dyskusji, dociekaÅ„, namiÄ™tnej wymiany poglÄ…dów; tak charakterystyczne dla tego wieku pasje poznawcze i polemiczne. MÅ‚odzież w tym okresie życia chÄ™tnie rozmawia na temat pÅ‚ci i zwiÄ…zanych z niÄ… problemów. Jednak szerzej i w bardziej szczerym tonie rozmowy takie prowadzi siÄ™ tylko wÅ›ród samych dziewczÄ…t lub samych chÅ‚opców. Perypetie życia seksualnego zaczynajÄ… siÄ™ pojawiać w rozmowach w formie żartów i aluzji. W psychice chÅ‚opców zaczyna siÄ™ coraz wyraźniej konkretyzoÂwać pragnienie wyÅ‚Ä…cznego i caÅ‚kowitego posiadania wybranej dziewczyny; u dziewczÄ…t — pragnienie posiadania i mocnego zwiÄ…zania ze sobÄ… wybranego chÅ‚opca. Pierwsze spotkania poza szkoÅ‚Ä… i domem, pierwsze spacery, przebywanie „sam na sam", pierwsze pocaÅ‚unki i pieszczoty, a także pierwsze doÅ›wiadczenia seksualne — oto pasmo dalszych wydarzeÅ„, które w życiu mÅ‚odego czÅ‚owieka towarzyszÄ… przygoÂtowaniom do matury lub nastÄ™pujÄ… szybko, jedno po drugim, tuż po jej otrzymaniu. Na ogół ,natura nie liczy siÄ™ z formalnym cenzusem dojrzaÅ‚oÅ›ci i fakt ten jest źródÅ‚em niezaprzeczalnych kÅ‚opotów dla rodziców i pedagogów. Jest to okres życia, w któÂrym okazanie pomocy mÅ‚odemu pokoleniu jest rzeczÄ… najkoniecz-niejszÄ…, ale również — ze wzglÄ™du na specyficzne cechy cha- waniem dowodów sympatii, dobroci, koleżeÅ„skiego przywiÄ…zania, gotowoÅ›ci niesienia pomocy w potrzebie. DziewczÄ™ta coraz bardziej zaczynajÄ… siÄ™ czuć kobietami, chÅ‚oÂpcy zaÅ› mężczyznami. DziewczÄ™ta coraz wiÄ™cej dbajÄ… o swój wyÂglÄ…d zewnÄ™trzny, pragnÄ… być jak najbardziej powabne i peÅ‚ne wdziÄ™ku. ChÅ‚opcy również starajÄ… siÄ™ pod każdym wzglÄ™dem upodobnić do dorosÅ‚ych mężczyzn — i to zarówno w sensie cech godnych naÅ›ladowania (dbaÅ‚ość o wyglÄ…d, czystość, staranna fryzura, stanowczość, odwaga, siÅ‚a, rycerskość wzglÄ™dem sÅ‚abÂszych i potrzebujÄ…cych pomocy), jak i w sensie cech ujemnych lub Å›miesznych (palenie papierosów, picie alkoholu, używanie „brzydkich wyrazów", demonstracyjne okazywanie nonszalancji i manier „wielkoÅ›wiatowych"). ChÅ‚opców cechuje w tym okresie wygórowane przekonanie o swoich zaletach i wartoÅ›ciach oraz 0 wÅ‚asnych możliwoÅ›ciach i nieograniczonych perspektywach. Przekonanie to znajduje wyraz praktyczny w burzliwym i nie liczÄ…cym siÄ™ z realiami życia dążeniu do uzyskania najpeÅ‚niejszej samodzielnoÅ›ci i zrzucenia z siebie wszelkiej kontroli rodziców 1 wychowawców. Fakty te tkwiÄ… najczęściej u podÅ‚oża kolizji pomiÄ™dzy dorosÅ‚ymi i mÅ‚odzieżą. SÅ‚usznie jednak zwraca uwagÄ™ L. WoÅ‚oszynowa: „Kolizja miÄ™dzy samopoczuciem dorastajÄ…cych dzieci a stosunkiem rodziców do nich polega czÄ™sto na tym, że rodzice zapominajÄ… o tym, jacy byli sami w okresie dorastania, oceniajÄ… dzieci z wysokoÅ›ci swoich 40-letnich doÅ›wiadczeÅ„ i zaÂjÄ™ci swoimi sprawami nie odczuwajÄ… i nie zauważajÄ… zmian zaÂchodzÄ…cych w mÅ‚odzieży" . Na progu starszego wieku szkolnego (w klasach IX—X) zaÂczyna siÄ™ stabilizacja zasad, na których oparty zostanie poglÄ…d na pleć odmiennÄ…. PoglÄ…d utrzyma siÄ™ do ukoÅ„czenia szkoÅ‚y. ZostaÅ‚y już przeważnie nawiÄ…zane osobiste sympatie. Nowe forÂmy koleżeÅ„stwa wyrażajÄ…ce siÄ™ w obustronnym dążeniu do czÄ™Âstego i dÅ‚uższego przebywania ze sobÄ…, do okazywania sobie naÂwzajem nie tylko pomocy, ale i oznak szczególnego wyróżnienia, przyjaźni i troski — odpowiadajÄ… obu stronom. ChÅ‚opcy i dziewÂczÄ™ta rozpoczynajÄ… w swoim Å›rodowisku poszukiwania, które by można nazwać poszukiwaniem interesujÄ…cej osobowoÅ›ci. W tych poszukiwaniach zaangażowane sÄ… czynniki emocjonalne na równi z intelektualnymi. StÄ…d znana skÅ‚onność do dyskusji, dociekaÅ„, namiÄ™tnej wymiany poglÄ…dów; tak charakterystyczne dla tego wieku pasje poznawcze i polemiczne. MÅ‚odzież w tym okresie życia chÄ™tnie rozmawia na temat pÅ‚ci i zwiÄ…zanych z niÄ… problemów. Jednak szerzej i w bardziej szczerym tonie rozmowy takie prowadzi siÄ™ tylko wÅ›ród samych dziewczÄ…t lub samych chÅ‚opców. Perypetie życia seksualnego zaczynajÄ… siÄ™ pojawiać w rozmowach w formie żartów i aluzji. W psychice chÅ‚opców zaczyna siÄ™ coraz wyraźniej konkretyzoÂwać pragnienie wyÅ‚Ä…cznego i caÅ‚kowitego posiadania wybranej dziewczyny; u dziewczÄ…t — pragnienie posiadania i mocnego zwiÄ…zania ze sobÄ… wybranego chÅ‚opca. Pierwsze spotkania poza szkoÅ‚Ä… i domem, pierwsze spacery, przebywanie „sam na sam", pierwsze pocaÅ‚unki i pieszczoty, a także pierwsze doÅ›wiadczenia seksualne — oto pasmo dalszych wydarzeÅ„, które w życiu mÅ‚odego czÅ‚owieka towarzyszÄ… przygoÂtowaniom do matury lub nastÄ™pujÄ… szybko, jedno po drugim, tuż po jej otrzymaniu. Na ogół natura nie liczy siÄ™ z formalnym cenzusem dojrzaÅ‚oÅ›ci i fakt ten jest źródÅ‚em niezaprzeczalnych kÅ‚opotów dla rodziców i pedagogów. Jest to okres życia, w któÂrym okazanie pomocy mÅ‚odemu pokoleniu jest rzeczÄ… najkoniecz-niejszÄ…, ale również — ze wzglÄ™du na specyficzne cechy chaÂrakteru i temperamentu tego pokolenia — najtrudniejszÄ…. PrzyÂchodzi okres „wielkiej miÅ‚oÅ›ci", a Å›ciÅ›le biorÄ…c „wielkich miÂÅ‚oÅ›ci" — przeważnie opartych na wzorach przeżyć i perypetii miÅ‚osnych uwielbianych bohaterów. Uczucia te cechuje ogromna dynamika, a także kraÅ„cowość emocji. „Kocham! lub nienawiÂdzÄ™!" — obydwa pÅ‚omienne zawoÅ‚ania obrazujÄ… plastycznie ogromny zakres oscylacji nastroju. Skrajność jest zjawiskiem fizjologicznym tego okresu. Należy jednak pamiÄ™tać, że we wczesnych doÅ›wiadczeniach mÅ‚odzieży miÅ‚ość jest przede wszystkim uczuciem romantyczÂnym. Pojawia siÄ™ ona znacznie wczeÅ›niej niż pożądania pÅ‚ciowe, a potem jeszcze przez pewien czas oba te uczucia traktowane sÄ… rozÅ‚Ä…cznie. Znacznie rzadziej zdarza siÄ™, że pożądanie pÅ‚ciowe budzi siÄ™ wczeÅ›niej niż uczucia romantyczne. Wydaje siÄ™, że na taki nieÂtypowy przebieg dojrzewania majÄ… przede wszystkim wpÅ‚yw warunki moralne i poziom kultury Å›rodowiska, rzadziej czynnik dziedziczny. SÄ… osobnicy, którzy nigdy nie przeżywali romanÂtycznego okresu miÅ‚oÅ›ci, lecz sÄ… i tacy, którzy znajÄ… tylko ten jeden wÅ‚aÅ›nie okres i w ich psychice nie doszÅ‚o do integracji miÅ‚oÅ›ci i pożądania. W wielu wypadkach wychowanie podjÄ™te w odpowiednim czasie może nadać wÅ‚aÅ›ciwy kierunek i przyczynić siÄ™ do znaczÂnego zÅ‚agodzenia skutków dewiacji prawidÅ‚owego toru rozwoju. MiÅ‚ość romantyczna i ksztaÅ‚tujÄ…ce siÄ™ pod jej wpÅ‚ywem ideaÅ‚y sprzyjajÄ… zdrowemu rozwojowi osobowoÅ›ci. Okres mÅ‚odzieÅ„czeÂgo romantyzmu z jego typowÄ… postawÄ… wobec miÅ‚oÅ›ci i wobec pÅ‚ci stanowi szczególnie wdziÄ™czny moment, aby rozbudzić w mÅ‚oÂdym czÅ‚owieku wysokie aspiracje ideowe i umiÅ‚owanie cennych spoÅ‚ecznych wartoÅ›ci. BÅ‚Ä™dem jest jednak dążenie do utrwalenia w poglÄ…dach mÅ‚oÂdzieży tego swoistego dualizmu polegajÄ…cego na rozgraniczaniu w miÅ‚oÅ›ci pierwiastka romantycznego i pÅ‚ciowego. Nie należy umniejszać znaczenia przeżyć seksualnych w miÅ‚oÅ›ci, ale konieczÂnie 'trzeba podkreÅ›lać fakt, że przeżycia te mogÄ… osiÄ…gnąć peÅ‚niÄ™ jedynie wtedy, gdy rzeczywiÅ›cie towarzyszy im miÅ‚ość — uczucie bÄ™dÄ…ce wyrazem mocniejszych wiÄ™zów Å‚Ä…czÄ…cych mężczyznÄ™ i koÂbietÄ™. Nie wolno szczÄ™dzić wysiÅ‚ku, aby wykazać mÅ‚odzieży, czym grozi oddzielenie pożądania zmysÅ‚owego od miÅ‚oÅ›ci. Przeżycie seksualne nie może dać peÅ‚ni zadowolenia, jeżeli nie towarzyszy mu gÅ‚Ä™boki zwiÄ…zek uczuciowy, a trwaÅ‚e szczęście zapewnia tylko taka miÅ‚ość zmysÅ‚owa, która stanowi wyraz jeszcze innej, gÅ‚Ä™bszej wspólnoty mężczyzny i kobiety. ZwiÄ…zki przypadkowe, zrodzoÂne jedynie z chÄ™ci doraźnego zaspokojenia pragnieÅ„ zmysÅ‚owych, prowadzÄ… z reguÅ‚y do wyjaÅ‚owienia uczuć partnerów, do takich znieksztaÅ‚ceÅ„ psychiki, które w sposób trwaÅ‚y zaburzajÄ… zdolność przeżywania prawdziwej miÅ‚oÅ›ci, w peÅ‚nej skali jej duchowego piÄ™kna. O tym niebezpieczeÅ„stwie mÅ‚odzież nie wie wcale albo wie bardzo maÅ‚o i stÄ…d powszechna skÅ‚onność do jego lekcewaÂżenia. Niekiedy erotyka — zjawisko naturalne, fizjologiczne — przeÂradza siÄ™ w erotyzm — zjawisko zdecydowanie szkodliwe. Polega ono na jednostronnym nastawieniu na wyżycie seksualne, z towarzyszÄ…cÄ… skÅ‚onnoÅ›ciÄ… do naruszania przyjÄ™tych zasad współżycia pÅ‚ci. MiÅ‚ość staje siÄ™ zupeÅ‚nie pozbawiona uroku duÂchowego, staje siÄ™ jedynie aktem zaspokojenia pragnieÅ„ seksualÂnych, i to dość czÄ™sto w sposób urÄ…gajÄ…cy kulturze. MÅ‚odzież ogarniÄ™ta erotyzmem zachowuje siÄ™ bardzo wyzywajÄ…co, jej żarty na temat pÅ‚ci majÄ… charakter wulgarny i cyniczny. Z nastrojów tych rodzi siÄ™ tzw. rynsztokowa literatura, napisy i rysunki pokrywajÄ…ce Å›ciany publicznych szaletów, pornografia. W takim Å›rodowisku mÅ‚odzieży jest masowo uprawiany onanizm (czÄ™sto zbiorowy!), nierzadko homoseksualizm oraz różne formy perwersji pÅ‚ciowej. Zanika wstydliwość mÅ‚odzieÅ„cza; chÅ‚opcy i dziewczÄ™ta wyzbywajÄ… siÄ™ skromnoÅ›ci. Na zabawach tej mÅ‚oÂdzieży króluje alkohol; czÄ™sto dochodzi do bójek o dziewczynÄ™. Erotyzm jest zjawiskiem patologicznym nie tylko z punktu widzenia seksuologii. Stanowi on bezsprzecznie i pogranicze psyÂchopatologii oraz patologii spoÅ‚ecznej — wystÄ™puje czÄ™sto w parze z wystÄ™pkiem. WczeÅ›nie i odpowiednio poprowadzone wychowanie seksualne jest najwÅ‚aÅ›ciwszym Å›rodkiem zapobiegajÄ…cym tej chorobie, na którÄ… cierpi duża część mÅ‚odzieży najbardziej cywilizowanych spoÅ‚eczeÅ„stw. Erotyzm jest zjawiskiem czÄ™sto spotykanym wÅ›ród uczniów szkół Å›rednich, zwÅ‚aszcza wÅ›ród zÅ‚ych uczniów, zapóźnionych w nauce, powtarzajÄ…cych ostatnie klasy. W pewnych przypadkach trzeba szukać w postÄ™powaniu chÅ‚opca lub dziewczyny podÅ‚oża zdecydowanie patologicznego, psychopatycznego. Zainteresowanie sferÄ… pÅ‚ciowÄ… i popÄ™d pÅ‚ciowy mogÄ… przybierać postać nienormalnÄ…, chorobliwÄ…. Zjawisko to nosi nazwÄ™ erotomanii. WÄ…tpliwoÅ›ci co do istotnych przyczyn zachowania siÄ™ chÅ‚opca czy dziewczyny powinien roz- strzygać lekarz specjalista.
“
Okres przekwitania
Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiÄ…czkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które siÄ™ dokonujÄ… w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jajeÂczek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzÄ… tylko w samych jajnikach, dotyczÄ… one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narzÄ…dów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”