Wychowanie
Doktryna wychowawcza kościoła
ZaÅ‚ożenia Å›wiatopoglÄ…dowe i filozoficzne konstruujÄ… zaledwie model teoretyczny wychowania chrzeÅ›cijanina, ideologia zapewÂnia wÅ‚aÅ›ciwÄ… dla tego celu orientacjÄ™ i skuteczność wychowania, ale potrzebna jest jeszcze organizacja dziaÅ‚ania wychowawczeÂgo, która okreÅ›la instytucje, obowiÄ…zane do realizacji caÅ‚ej konÂcepcji. Zajmuje siÄ™ tÄ… stronÄ… organizacyjnÄ… specjalna nauka, czyli doktryna wychowawcza KoÅ›cioÅ‚a, której podstawy nakreÅ›ÂliÅ‚a encyklika Piusa XI o chrzeÅ›cijaÅ„skim wychowaniu mÅ‚odzieÂży, sÅ‚usznie nazywana jego kartÄ… konstytucyjnÄ…. Zwraca ona uwagÄ™ na to, że wychowanie jest dzieÅ‚em spoÅ‚ecznym, a nie jedÂnostki. CzÅ‚owiek rodzi siÄ™ najpierw w rodzinie, nastÄ™pnie wzraÂsta i znajduje swe miejsce w spoÅ‚eczeÅ„stwie, zorganizowanym jako paÅ„stwo, a do życia nadnaturalnego rodzi siÄ™ przez chrzest w KoÅ›ciele. W zwiÄ…zku z tymi faktami potrzebne sÄ… koniecznie trzy spoÅ‚ecznoÅ›ci w wychowaniu, przez które każdy wychowaÂnek przechodzi, aby móc rozwinąć siÄ™ wszechstronnie pod wzglÄ™Âdem fizycznym, umysÅ‚owym i duchowym. Tymi spoÅ‚ecznoÅ›ciami sÄ… rodzina, paÅ„stwo i KoÅ›ciół jako odrÄ™bne wÅ‚adze wychoÂwawcze. Rodzina ma prawo naturalne do wychowania dzieci, prawo to jest wczeÅ›niejsze od prawa paÅ„stwa, które powinno rodzinie pomóc w jej zadaniach, ale nie może jej zastÄ™pować, jeÅ›li rodzice żyjÄ… i mogÄ… odpowiedzialnie sprawować opiekÄ™ nad dziećmi. Prawo rodziców do stanowienia o dziecku trwa do czasu osiÄ…gÂniÄ™cia samodzielnoÅ›ci życiowej i spoÅ‚ecznej dzieci i nie może być despotyczne, gdyż jest podporzÄ…dkowane celowi ostateczneÂmu życia ludzkiego, prawu naturalnemu i boskiemu. ObowiÄ…zki rodziców w zwiÄ…zku z daniem życia dziecku dotyczÄ… nie tylko pielÄ™gnacji, lecz także rozwijania fizycznego, odpowiedniego wyksztaÅ‚cenia umysÅ‚owego, przygotowania religijnego i moralÂnego. PaÅ„stwo natomiast posiada prawa wychowawcze wobec swych obywateli z tytuÅ‚u dobra wspólnego. Prawo to ma charakter spoÅ‚eczny, dlatego też polega na obowiÄ…zku pomocy rodzicom wielodzietnym, do zastÄ…pienia rodziny w razie potrzeby. RównoÂczeÅ›nie paÅ„stwo ma prawo wymagać od obywateli okreÅ›lonego stopnia kultury i poziomu wyksztaÅ‚cenia przez obowiÄ…zkowość szkoÅ‚y ogólnoksztaÅ‚cÄ…cej i zawodowej, prowadzenia wychowania patriotycznego, obywatelskiego, wojskowego i prawo do wÅ‚asnej polityki kulturalnooÅ›wiatowej, byle nie sprzecznych z prawem naturalnym, ani prawami wychowawczymi rodziny i KoÅ›cioÅ‚a, które nie pochodzÄ… z ustanowienia spoÅ‚ecznego. KoÅ›ciół bowiem ma prawa nadprzyrodzone do wychowywaÂnia swych wiernych z dwu tytułów: 1° — misji nauczycielskiej, zleconej przez Chrystusa w sÅ‚owach: „Idźcie wiÄ™c i nauczajcie wszystkie narody udzielajÄ…c im chrztu w imiÄ™ Ojca i Syna i DuÂcha ÅšwiÄ™tego; uczcie je zachowywać wszystko, co wam przekaÂzaÅ‚em" (Mt 28,19) oraz 2° — misji zbawiania dusz, czyli macieÂrzyÅ„stwa duchowego, gdyż „Kto uwierzy i przyjmie chrzest, bÄ™Âdzie zbawiony; a kto nie uwierzy, bÄ™dzie potÄ™piony" (Mk 16,16). Magisterium KoÅ›cioÅ‚a, czyli jego nauczanie jest nieomylne w zaÂkresie prawd objawionych oraz praw moralnoÅ›ci, którÄ… KoÅ›ciół katolicki obejmuje w jej peÅ‚ni. ObowiÄ…zek nauczania daje KoÅ›cioÂÅ‚owi prawo zakÅ‚adania szkół i uniwersytetów katolickich wraz z koniecznoÅ›ciÄ… oceny wszelkiej nauki ludzkiej co do zgodnoÅ›ci jej z prawdami wiary. Zbawienie zaÅ› dusz przez KoÅ›ciół, czyli macierzyÅ„stwo duchowe, do czego jedynie KoÅ›ciół posiada nadÂprzyrodzone Å›rodki Å‚aski w sakramentach Åšw., rozciÄ…ga siÄ™ na caÂÅ‚Ä… ludzkość i nadaje Mu prawo misyjnego dziaÅ‚ania i rozkrzewia-nia wiary Chrystusowej tak, by Ewangelia byÅ‚a znana na caÅ‚ym Å›wiecie... Każda z omówionych wÅ‚adz wychowawczych: rodzina, paÅ„Âstwo i KoÅ›ciół ma wedÅ‚ug encykliki Piusa XI swój wÅ‚asny teren dziaÅ‚ania i obowiÄ…zków, dlatego też dla dobra wychowywanych ludzi powinny one współpracować harmonijnie ze sobÄ…. PonieÂważ nie ma obiektywnych sprzecznoÅ›ci miÄ™dzy nimi, przy dobrej woli wszystkich wÅ‚adz harmonia współdziaÅ‚ania może być osiÄ…gÂniÄ™ta. Nie powinno wiÄ™c być kolizji i walki pomiÄ™dzy nimi, gdyż prowadzi to do dezorientacji wychowanków, a nawet przyczynia siÄ™ do samowoli, przedwczesnej emancypacji spod autorytetu wychowawców w domu, szkole i w KoÅ›ciele i do wykolejenia mÅ‚odzieży, co dziÅ› staÅ‚o siÄ™ powszechnÄ… plagÄ… na caÅ‚ym Å›wiecie (chuligani, hippiesi). Doktryna wychowawcza KoÅ›cioÅ‚a, żądajÄ…ca harmonijnej współpracy wszystkich instytucji zainteresowanych wychowaÂniem ludzi, wyrasta z wielowiekowego doÅ›wiadczenia i mÄ…droÅ›ci, które ksztaÅ‚towaÅ‚y siÄ™ w szeregu koncepcji wychowawczych do dziÅ› żywotnych w KoÅ›ciele^ a prowadzonych przez znane zakony wychowujÄ…ce, jak jezuici Å›w. Ignacego Loyoli (XVI w.), bracia szkół chrzeÅ›cijaÅ„skich Å›w. Jana De la Salle (XVII w.), pijarzy Å›w. Józefa Kalasantego (XVII w.) czy salezjanie Å›w. Jana Bosco (XIX w.). Szczególnie genialny pedagog Å›w. Jana Bosco unowoÂczeÅ›niÅ‚ wychowanie chrzeÅ›cijaÅ„skie, spsychologizowaÅ‚ je, dostoÂsowujÄ…c do psychiki dziecka i jej potrzeb radoÅ›ci, ruchu, zabaÂwy, Å›piewu, wycieczek, w czym na wiele lat wyprzedziÅ‚ znaczÂnie późniejszych nowatorów i twórców tzw. nowego wychowania. Åšw. Jan Bosco stworzyÅ‚ wiÄ™c przez wnikniÄ™cie w mÄ…drość wyÂchowawczÄ… KoÅ›cioÅ‚a oryginalny system prewencyjny wychowaÂnia, czyli system zapobiegania zÅ‚u przez szereg Å›rodków naturalÂnych, jak asystencjÄ™, czyli staÅ‚e przebywanie i współżycie z wyÂchowankami, przez organizacjÄ™ ich pracy i wypoczynku, przez ksztaÅ‚cenie zawodowe lub ogólne dostosowane do zainteresowaÅ„ mÅ‚odzieży, przez rozwijanie jej aktywnoÅ›ci, samodzielnoÅ›ci i zeÂspoÅ‚owego życia, a przede wszystkim przez kierowanie jej samoÂwychowaniem przy pomocy Å‚aski sakramentalnej na co dzieÅ„ (wbrew panujÄ…cym tendencjom jansenistycznym, które zalecaÅ‚y adorowanie Eucharystii z daleka bez komunikowania) przez uÅ‚atÂwienie spowiedzi i komunii Åšw., dostarczajÄ…cych siÅ‚y do wytrwaÂnia w dobrym. Obecnie wychowanie chrzeÅ›cijaÅ„skie, rozproszone po caÅ‚ej kuli ziemskiej, w wyniku obrad i uchwaÅ‚ II Soboru WatykaÅ„Âskiego (od 1965 r.) dostosowuje siÄ™ do problemów współczesnoÅ›ci, jej cywilizacji technicznej i kultury masowej. W zwiÄ…zku z tym model trzech instytucji wychowania chrzeÅ›cijaÅ„skiego; rodziny, paÅ„stwa, KoÅ›cioÅ‚a zostaÅ‚ rozszerzony i rozbudowany. UzupeÅ‚nia go przede wszystkim szkoÅ‚a, która niezależnie od stopnia podÂstawowego, Å›redniego czy wyższego, w soborowej Deklaracji o wychowaniu chrzeÅ›cijaÅ„skim Gravissimum educationis (1965) uzyskaÅ‚a miejsce centralne, staÅ‚a siÄ™ pewnym centrum, w któreÂgo wysiÅ‚kach biorÄ… udziaÅ‚ rodziny, nauczyciele i różnego rodzaju organizacje spoÅ‚eczne (n. 5). W ten sposób spoÅ‚eczeÅ„stwo obywaÂtelskie przez swoje organizacje bierze udziaÅ‚ w modelu instytucji wychowawczych. PowoÅ‚aniem nauczycielstwa i szkoÅ‚y jest poÂmaganie rodzicom i zastÄ™powanie spoÅ‚ecznoÅ›ci w wypeÅ‚nianiu ich obowiÄ…zków przez podejmowanie zadaÅ„ wychowawczych ksztaÅ‚Âcenia umysÅ‚owego mÅ‚odzieży, wychowania moralnego, kulturalÂnego, zawodowego i spoÅ‚ecznego. SzkoÅ‚a katolicka zaÅ› prowadzoÂna pod kierownictwem KoÅ›cioÅ‚a także ma cele kulturalne i dÄ…- ży do prawdziwie ludzkiej formacji mÅ‚odzieży ochrzczonej, którÄ… ponadto w atmosferze ewangelicznego ducha wolnoÅ›ci i miÅ‚oÅ›ci uczy skutecznego pomnażania dobra ogólnego i przygotowuje do apostolskiej sÅ‚użby w rozszerzaniu Królestwa Bożego . To apostolskie zadanie szkoÅ‚y katolickiej wypÅ‚ywa z rozróżnienia przez DeklaracjÄ™ 1° — prawa powszechnego wszystkich ludzi obÂdarzonych godnoÅ›ciÄ… osoby do prawdziwego wychowania jako peÅ‚nego rozwijania osobowoÅ›ci zgodnie z ich cechami indywidualÂnymi, różnicÄ… pÅ‚ci, kultury i tradycji ojczystych oraz 2° — prawa ochrzczonych jako „nowego stworzenia dziÄ™ki odrodzeniu z wody i z Ducha ÅšwiÄ™tego", a wiÄ™c jako dzieci Bożych nie tylÂko do peÅ‚nego rozwoju osoby ludzkiej, ale także do wychowania chrzeÅ›cijaÅ„skiego, w którym zdobÄ™dÄ… Å›wiadomość wiary, nauczÄ… siÄ™ chwalić Boga liturgicznie, zaprawiÄ… siÄ™ do moralnego życia, stanÄ… siÄ™ ludźmi doskonaÅ‚ymi, wreszcie apostolsko bÄ™dÄ… dawać Å›wiadectwo Chrystusowi, pomagać w chrzeÅ›cijaÅ„skim ksztaÅ‚toÂwaniu Å›wiata przez przyczynianie siÄ™ do dobra caÅ‚ej spoÅ‚ecznoÅ›ci . Te wÅ‚aÅ›nie ukazane dwa zadania: peÅ‚ne rozwijanie osoboÂwoÅ›ci wychowanka jako czÅ‚owieka i apostolskie dawanie Å›wiadeÂctwa chrzeÅ›cijaÅ„skiego swoim życiem powodujÄ… odnowÄ™ wychoÂwania chrzeÅ›cijaÅ„skiego w rodzinie, w szkoÅ‚ach katolickich, w seminariach duchownych, a nawet w uniwersytetach katoÂlickich.“
Okres przekwitania
Kiedy w wieku 44—50 lat ustaje miesiÄ…czkowanie, mówimy, że kobieta przechodzi okres przekwitania Istota zmian, które siÄ™ dokonujÄ… w ustroju kobiety w tym czasie, polega na ustaniu cyklicznego procesu dojrzewania jajeÂczek w jajnikach i wydalania ich przez jajowody do macicy. Zmiany jednak nie zachodzÄ… tylko w samych jajnikach, dotyczÄ… one także przysadki mózgowej, tarczycy i innych narzÄ…dów. W wyniku przekwitania kobieta traci zdolność rodzenia dzieci.”